گياه زوفا
زوفا گياهي پايا از تيره نعناييان است كه به حالت خودرو مي‌رويد. نام‌هاي ديگر اين گياه گل زوفا، گل پونه و زوفاي يابس است. زوفا داراي گل‌هايي زيبا، معطر، آبي و گاهي سفيد و صورتي است كه در انتهاي ساقه ظاهر مي‌شوند. اسانس اين گياه شبيه نعنا است. زوفا بومي كشور فرانسه، يونان و ايتاليا است و بيشتر در مناطق اطراف درياي مديترانه مي‌رويد و در ايران به حالت خودرو در نواحي جنوب يافت مي‌شود. قسمت‌هاي مورداستفاده اين گياه اندام رويشي آن شامل گل، برگ و ميوه است و برگ زوفا داراي طعمي تند و مطبوع هستند. از گياه زوفا مي‌توان به شكل دم‌كرده، تنتور و جوشانده استفاده كرد.
گياه زوفا Hyssop نام علمي Hyssopus Officinalis درختچه‌اي است كه ارتفاع آن تا ۶۰ سانتيمتر مي‌رسد. اين گياه به حالت خودرو در نواحي جنوب اروپا، ايران، هند، تركيه و شوروي مي‌رويد. برگ‌هاي آن كوچك، خط‌دار، نوك‌تيز و سبزرنگ است. گل‌هاي آن آبي و گاهي سفيدند كه در انتهاي ساقه ظاهر مي‌شود. ريشه زوفا مستقيم است و انشعابات فراواني دارد. ساقه آن چهارگوش مستقيم و ارتفاع آن cm70- 50 است. قسمت تحتاني (پاي ساقه) چوبي و قهوه‌اي رنگ و از انشعاب‌هاي فراواني برخوردار است ولي قسمت فوقاني آن نرم و سبزرنگ است. برگ‌هاي صاف، فاقد دندانه، باريك، كشيده و كم‌وبيش نيزه‌اي شكل و رنگ آن سبز روشن است.
زوفا گياهي خشبي و چندساله است. منشأ اين گياه آسياي صغير گزارش شده و همچنين زوفا در سطح وسيعي در مركز و جنوب اروپا، عمدتاً در روسيه، بلغارستان، مجارستان، ايتاليا و اسپانيا، فرانسه و كشمير و هند كشت مي‌شود و از درياي خزر تا درياي سياه همچنين در مناطق شني نواحي مديترانه مي‌رويد. ريشه زوفا مستقيم است و انشعابات فراواني دارد.
كاشت
گياه زوفا را هم به‌صورت مستقيم در زمين يا گلدان اصلي كشت مي‌كنند و هم ابتدا بذرها را در خزانه و محيط مناسب نشاء مي‌كنند و پس از رسيدن گياه به ارتفاع مناسب اقدام به جابجايي به محل اصلي كاشت مي‌نمايند. البته كشت مستقيم رايج‌تر بوده ولي تلفات بذر ممكن است در اين روش بالا باشد. اگر چه قوه ناميه بذر گياه زوفا بالا بوده و به‌راحتي حتي در شرايط كاشت پايين و متوسط نيز جوانه مي‌زند. بهترين زمان براي كاشت زوفا اوايل بهار يا نيمه دوم اسفندماه است. براي كاشت مستقيم مي‌توان بعد از رفع سرماي بهار اقدام به كاشت نمود. درصورتي‌كه هوا خيلي گرم باشد جوانه‌زني كاهش مي‌يابد.
براي كاشت بذر زوفا به‌صورت خانگي در فصل بهار يا تابستان بذر گياه دارويي زوفا را ۲۴ ساعت در آب خيس نماييد سپس در سيني نشاء يا ليوان‌هاي يك‌بار مصرف كه با خاك تميز ترجيحاً تركيب (كوكوپيت + پرليت + پيت ماس) پرشده در عمق ۰٫۵ تا ۱ سانتي بكاريد. تا قبل از جوانه‌زني بذرها و همچنين در اوايل رشد گياه بستر هميشه مرطوب باشد، بعد از رشد كامل گياه آبياري هنگامي انجام شود كه خاك كاملاً خشك شده است. بعد از رشد گياهان و رسيدن به ارتفاع ۱۰ تا ۱۵ سانتيمتر ليوان يك‌بار مصرف را پاره نموده و گياه را به همراه خاك به زمين اصلي يا گلداني با سايز حداقل ۱۶ سانتيمتر منتقل كنيد. (يا اگر در سيني نشاء كاشته‌ايد به‌آرامي گياه را همراه خاك خارج كنيد)
براي كاشت رديفي در مزرعه فواصل بين دو بوته را ۴۰ تا ۷۰ سانتيمتر و فواصل بين رديف‌ها را ۸۰ تا ۱۲۰ سانتيمتر در نظر بگيريد. براي كاشت تجاري و وسيع زوفا در خاك‌هاي اشباع و خيس يا شني نبايد كاشته شود، ph مناسب براي خاك بستر كشت گياه زوفا بين ۵٫۲ تا ۷٫۵ بايد در نظر گرفته شود. براي كاشت خانگي و به‌صورت محدود در تمامي طول بهار و تابستان مي‌توان اقدام به كاشت در باغ (باغچه) و گلدان نمود يا در كل طول سال با ايجاد شرايط كاشت اقدام به پرورش اين گياه نمود. دماي ايده آل براي رشد و جوانه‌زني بذر گياه زوفا ۲۰ تا ۲۵ درجه است. گياه بالغ تا دماي ۴۰ درجه يا بالاتر از آن را نيز تحمل مي‌كند.
براي كاشت بذر گياه زوفا در باغچه و مزرعه ابتدا خاك (بستر كشت) را به عمق ۱۵ تا ۲۰ سانتيمتر زيرورو كنيد و با كود حيواني پوسيده يا كمپوست مخلوط كنيد. بعد از رشد جوانه‌ها و آماده شدن نشاءها يعني رسيدن گياه به ارتفاع ۱۰ تا ۲۰ سانتيمتر، آن‌ها را به محل اصلي كاشت منتقل كنيد. تا قبل از جوانه‌زني بذر گياه زوفا، بستر كشت هميشه بايد مرطوب باشد ولي نيازي به غرق آبي نيست. براي تسريع در جوانه‌زني بذرها مي‌توانيد بر روي بستر كشت يك مشما شفاف بيندازيد. توجه كنيد كه با اين كار دما زير مشما بالا مي‌رود و درصورتي‌كه هوا خيلي گرم باشد از انجام اين كار پرهيز كنيد و تنها مراقب باشيد كه خاك خشك نشود. علف‌هاي هرز را از همان ابتدا حذف كنيد، وجود علف هرز باعث رقابت در جذب مواد مغذي خاك ميان گياه و علف هرز مي‌شود و باعث كاهش مواد دريافتي موردنياز گياه و كاهش اسانس گياه مي‌شود. زوفا چندساله بوده و معمولاً ۴ تا ۸ سال مورد بهره‌برداري قرار مي‌گيرد.
برداشت
گياه زوفا براي دو منظور كشت مي‌شود. يكي اسانس گيري و ديگري استفاده از برگ‌ها و گل‌ها براي مصارف دارويي به‌صورت جوشانده و عرق زوفا و ادويه و چاشني و غيره. مقدار عطروطعم گياه زوفا در فصل گلدهي به بالاترين مقدار خود مي‌رسد. در نتيجه در ابتداي فصل گلدهي برداشت آغاز مي‌شود. البته درصورتي‌كه قصد بهره‌برداري به‌صورت اسانس گيري داشته باشيد بهتر است اواسط زمان گلدهي برداشت آغاز شود يعني در مردادماه. هنگام برداشت گياه از محل تلاقي اندام‌هاي نيمه چوبي و چوبي گياه بايد بريده شود و شاخه‌ها و ساقه‌ها به همراه گل‌ها از پايه جدا مي‌شود و سپس به‌وسيله دستگاه‌هاي خشك‌كن يا به روش سنتي خشك و بسته‌بندي مي‌شود. ميزان برداشت گياه زوفا در هر هكتار زمين تحت كشت در سال اول كاشت ۲٫۵ تا ۳٫۵ تن و در سال دوم ۶ تا ۹ تن گياه تازه و خشك نشده است كه بعد از خشك نمودن تقريباً كمتر از يك‌سوم وزن خود را از دست مي‌دهد. براي اسانس گيري نيز از هر هكتار زمين تحت كشت زوفا سالانه ۹ تا ۱۶ كيلوگرم اسانس به دست مي‌آيد. بذر زوفا نيز ارزشمند بوده و مي‌توان بذر را نيز برداشت نمود. بعد از پاپان فصل گلدهي بذرها ظاهر مي‌شود در هر هكتار زمين مي‌توان تا ۵ كيلوگرم يا كمي بيشتر بذر زوفا برداشت نمود.
خواص زوفا
۱) سرفه و ناراحتي‌هاي ريوي را برطرف مي‌كند.
۲) نرم‌كننده سينه است
۳) خلط‌آور است
۴) معده را تقويت مي‌كند
۵) نفخ شكم را برطرف مي‌كند
۶) ادرارآور است
۷) داروي مفيدي براي مداواي آسم است
۸) اشتها را زياد مي‌كند
۹) براي رفع كم‌خوني مفيد است
۱۰) افسردگي را برطرف مي‌كند
۱۱) براي درمان صرع مفيد است
۱۲) براي التيام زخم برگ‌هاي زوفا را له كرده و روي زخم بگذاريد
۱۳) براي درمان تب‌خال مفيد است و كساني كه تب‌خال مي‌زنند بايد از دمنوش زوفا استفاده كنند.
۱۴) درد شكستگي را مي‌توان با كمپرس زوفا آرام كرد.
موارد منع مصرف
در برخي اسناد قديمي مرتبط با طب سنتي بيان شده كه از اين گياه براي سقط‌جنين استفاده مي‌شده است. در نتيجه براي زنان باردار اين گياه توصيه نمي‌شود. مصرف بيش‌ازحد آن مي‌تواند به كبد آسيب بزند. بهتر است مقدار مصرف آن را از يك متخصص گياهان دارويي با توجه به نياز خود بپرسيد. مصرف زياد اين گياه باعث افزايش فشارخون مي‌شود. در نتيجه به افرادي كه داراي فشار بالاي خون هستند توصيه نمي‌شود. مصرف اين گياه به كودكان زير ۵ سال بدون تجويز متخصص گياهان دارويي توصيه نمي‌شود. در برخي موارد ممكن است براي كودكان تب و تشنج به همراه داشته باشد.
براي خريد بذر زوفا و ساير گياهان دارويي به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرماييد.
همچنين از راه‌هاي زير نيز مي‌توانيد محصولات ما را ملاحظه و خريد نماييد:
۱- مراجعه به صفحه اينستاگرامي به آدرس:
https://www.instagram.com/zerafat.shop/
۲- مراجعه به كانال تلگرامي به آدرس:
۳- تماس با شماره موبايل: ۰۹۱۳۵۵۵۵۸۳۳
برچسب:
